Sabit cərəyan gücləndiriciləri

 

SABİT CƏRƏYAN GÜCLƏNDİRİCİLƏRİ. Çox aşağı səviyyədə olan siqnalların gücləndirilməsi üçün nəzərdə tutulub. Aşağı səviyyə dedikdə yəni həmin siqnalların ekvivalent tezliklərinin 0-a yaxınlaşması deyilir.

Sabit cərəyan gücləndiriciləri (SCG) bu tələblərə cavab verməlidirlər.

1)    Gücləndiricinin girişində siqnal yoxdusa, çıxışında da olmamalıdır.

2)    Girişdə siqnalın işarəsi dəyişirsə, çıxışda da dəyişməlidir.

3)    Gücləndirici qurğudakı gərginliyin qiyməti giriş dövrəsindəki gərginliyin qiymətinə mütənasib olmalıdır.

Gücləndiricinin çıxış dövrəsində gücləndirilmiş faydalı siqnallarla yanaşı, yalançı siqnallar da alınır. Bu yalançı siqnallar sıfır dreyf adlanır. Sıfır dreyfin yaranmasına səbəb qida mənbəyinin gərginliyinin qeyri-stabil olması və tranzistor və rezistorun əsas parametrlərinin temperatur və zamandan asılı olaraq dəyişməsidir.

Gücləndiricinin giriş dövrəsinə gətirilmiş sıfır dreyf bu dövrənin çıxış gərginliyinin gücləndirmə əmsalına nisbəti ilə təyin olunub.

u_ar = U_çıx/K (u_gir = const)

Sıfır dreyfi azaltmaq üçün diferensial gücləndiricilərindən istifadə olunur.

DİFERENSİAL GÜCLƏNDİRİCİLƏRİ.

Diferensial gücləndiricilər iki girişə və iki çıxışa malik simmetrik gücləndiricilər olmaqla çıxışda iki giriş dövrəsindəki gərginliklərin fərqindən alınan siqnalları gücləndirir. Diferensial gücləndiricilərin güclənmə əmsalı:

k_g = U_çıx.1-2 / U_gir.1 - U_gir.2

Çıxış siqnalının qiyməti həm gərginliklərin fərqindən həm də giriş gərginliklərinin cəmindən asılıdır. Çıxış gərginliyi:

U_çıx.1-2 = k_g (U_gir.1 - U_gir.2) + k_s (U_gir.1 + U_gir.2) / 2

Ümumi olaraq belə qənaətə gəlmək olar ki, gücləndiricinin girişinə yalnız diferensial giriş siqnalı verildiyi halda həmin siqnal gücləndirilir və çıxış dövrəsində gücləndirilmiş siqnal alınır. Buna görə də bu tip gücləndiricilər diferensial gücləndiricilər adlanır.

ƏMƏLİYYAT GÜCLƏNDİRİCİLƏRİ.

Bu gücləndiricilər iki diferensial girişə və bir çıxışa malik sabit cərəyan gücləndiriciləridir. Əməliyyat gücləndiricilərindən analoq kəmiyyətlər üzərində müxtəlif riyazi əməliyyatların icra olunmasında istifadə edilir.

ƏG-lərin girişi iki cür olur: inversləməyən (+), inversləyən (-).

Girişin hansısa bir tərəfi mənfidirsə həmin tərəf inverslənən olur, əksi isə inversləməyən.

İnversləyən ƏG. Elektron dövrələrdə mənfi giriş dövrəsindən istifadə etmək daha əlverişlidir. Çünki burada gərginliyə görə güclənmə əmsalını tənzimləmək çox rahatdır. Bu tip dövrələrdə gücləndirmə əmsalı:

k_ƏƏ = U_çıx / U_g

İnversləməyən ƏG.  Bu tip ƏG də giriş siqnalı əsasən inversləməyən girişə verilir. İnversləyən girişdə isə ardıcıl mənfi əks əlaqə rabitəsi yaradılır. İnversləyən ƏG də olduğu kimi bu sxemdə də k_ƏƏ əsasən R₁ və R_əə müqavimətləri ilə ifadə edilir. Çıxış gərginliyi:

U_çıx = R_aI + R_ƏƏI,  U_çıx = I (R_a + R_ƏƏ