Tranzistor

 

Tranzistor

Tranzistor mənası transfer(köçürmə) və rezistor(müqavimət). Tranzistorun baza-B,emitter-E,kollektor-C adlı 3 ayağı var. O cümlədən 2 tipi mövcuddur: NPN və ya P tip,PNP və ya N tip. Baza ucuna elektirik gəldik də C-E arasındakı müqavimət azalaraq elektirik keçir. C-E arasından keçən elekririk enerjisinin dəyəri,B ucuna tətbiq olunan elektirik enerjisinə bağlıdır. Tranzistorun 3 qoşulması mövcuddur.

Ümumi baza(ÜB),ümumi emitter(ÜE),ümumi kallektor(ÜC).

ÜB-Giriş cərəyanı emitterə,çıxış cərəyanı kollektordur.

ÜE-Giriş emitter-baza,çıxış emitter-kollektordur.

ÜC-Giriş bazaya,çıxış emitterə qoşulur.

Gəlin tranzistorun bir neçə növü ilə tanış olaq:Bipolyar tarnzistor,MOSFET,İEBT

Bipolyar tarnzistor-Cərəyanla idarə olunan bu tranzistor,müəyyən xüsusiyyətlərinə görə digər sahə tranzistorlardan fərqlənir. Sonda bu fərqləri paylaşacam.

MOSFET(İzoləedilmiş idarəedici elektrodlu tranzistor)- Elektronikada metal-dielektrik-yarımkeçirici (MDY) sahə tranzistoru ən geniş yayılmış və daha çox tətbiq olunan tranzistorlardır. 

İEBT(İzolə olunmuş Elektrodlu Bipolyar Tranzistor)- Müasir güc elektron dövrələrində İzolə olunmuş Elektrodlu Bipolyar Tranzistorlaından İEBT (IGBT - Insulated Gate Bipolar Transistor) geniş istifadə olunur. Bu böyük gücə malik elektron açarlardan impuls qida mənbələrində, invertorlarda, tezlik çeviricilərində və eləcə də elektrik intiqallarının idarə olunmasında tətbiq edilir. 

İEBT – nun əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:

1.      Gərginliklə idarə olunur (bütün sahə tranzistorları kimi)

2.      Açıq vəziyyətdə az itkilərin olması

3.      100⁰C-dən artıq temperaturda işəmə qabiliyyəti

4.      Gərginliyi 1000 V-dan və gücü 5 kVt –dan çox olan dövrələrdə işləməsi.

Sahə tranzistorlarının xüsusiyyətləri və bipolyar tranzistorlardan fərqləndirici cəhətləri

-          Sahə tranzistorların əsas xüsusiyyəti böyük giriş müqavimətinin (cərəyan ilə U_g-ie arasındakı münasibətlə təyin olunan) olmasıdır. Sahə tranzistorları gərginliklə, bipolyar tranzistorları isə cərəyanla idarə olunurlar.

-          Sahə tranzistorlarında idarə cərəyanı sərf olunmur, bu da idarəolnmada itkilərin, küylərin və artıq yüklənmələrin azalmasına səbəb olur.

-          Bipolyar tranzistorlarlardan fərqli olaraq daha yaxşı tezlik xarakteristikalarına malikdir.

-          Bipolyar tranzistorlarlardan fərqli olaraq gücə və cəryana görə gclənmə daha cox olur.

-          Temperatur dəyişmələrinə stabildirlər, kiçik güc sərfiyyatı ilə f.i.ə. artır.

-          Sahə tranzistorlarının girişində idarəedici dövrə girişə nəzərən izolə olunduğundan onların işinin keyfiyyəti daha yüksək olur.

-          Sahə tranzistorları açıq vəziyyətdə kanalda müqavimət çox olduğundan gərginlik düşgüsü bipolyar tranzistorlara nisbətən çox olur.